Odwaga, czyli coś dla wielbicieli baśni...

Każdy jest bohaterem jedynej w swoim rodzaju opowieści...

Na początek chciałabym postawić tezę (chyba nie tak znowu bardzo zaskakującą… ), że chrześcijaństwo jest religią wymagającą od swoich wyznawców niemałej odwagi. Cóż, nikt zapewne nie zaprzeczy, że w tak rozkrzyczanym, rozgadanym, narzucającym swoje zdanie i dumnym ze swojego „racjonalizmu” (dwudziesty pierwszy wiek, a jakże!) świecie wiele potrzeba tej cechy, aby otwarcie i po prostu (to „po prostu” sprawia niekiedy najwięcej kłopotu – zauważam z przykrością, że budzi się we mnie niekiedy natura krętacza) wyznać wiarę w Zmartwychwstałego. Wiele potrzeba odwagi, by kochać Kogoś tak „nieracjonalnego”  jak Jezus…

            Tymczasem w naturze człowieka racjonalizm wcale nie leży. Nie leży nawet w naturze człowieka dwudziestego pierwszego wieku. Człowiek zawsze wierzył i wierzy nadal, i oby zawsze wierzył, że istnieje coś więcej niż tylko ziemski, materialny świat - inna sprawa, jak sobie to „coś więcej” wyobraża, ale w tej chwili chodzi mi tylko o ten fakt, potwierdzony zresztą historycznie.

A dlaczego? Dlatego, że został stworzony na obraz i podobieństwo Boga. Dlatego, że w swej naturze ma zakodowaną tajemnicę, coś nadprzyrodzonego. Dlatego wreszcie, że sam jest tajemnicą i w pewnej części kimś  nadprzyrodzonym.

            Zapewne z tego właśnie powodu od wieków człowiek tworzył i uwielbiał słuchać baśni i mitów. Ktoś, kto kiedykolwiek przeczytał baśń (a chyba każdy to zrobił, choćby gdzieś tam w zamierzchłych czasach dzieciństwa) wie, że opowiada ona o czymś, co nigdy się nie wydarzyło, o cudownych krainach, niezwykłych wydarzeniach, niesamowitych istotach, których nikt przecież nie mógł spotkać (zaburzyłoby to zresztą ustalony przez racjonalnego człowieka porządek…)

Ale uważny czytelnik dostrzeże w nich „drugie dno”. I tu zadam prowokacyjne, na pozór bezsensowne, a już na pewno bardzo nieracjonalne pytanie: a może właśnie wyżej wymienione wydarzenia miały miejsce?....

Teraz myślicie pewnie, że wierzę w bajki, wróżki i smoki, a to w przypadku dorosłego człowieka rzecz doprawdy naganna. To nie tak - chodzi mi o to, że te wydarzenia mogły rozegrać się w świecie, do którego wstęp ma tylko dusza człowieka. Wydarzenia tak niepodobne do tych ze znanego nam świata, że aby o nich opowiedzieć, człowiek musiał posłużyć się symbolem, aby zamknąć to wszystko, co go spotkało, w tak niedoskonałym środku wyrazu, jakim są słowa.

Tym symbolem może być wszystko to, co wymyślono na użytek baśni: niezwykły przedmiot, zaklęcie, istota czy cokolwiek innego. Takim symbolem posługiwano się (mniej lub bardziej świadomie), żeby wyrazić przeczucie istnienia świata innego niż ten realny i racjonalny.

            Zapytacie – i słusznie - cóż to wszystko jednak ma do tytułowej odwagi? Już wyjaśniam. Odwaga była tematem bardzo często w baśniach poruszanym, i jak z tego wynika – bardzo leżącym ludziom na sercu. Człowiek dzielny był darzony szacunkiem, za odwagę przyznawano nagrody, sławiono ją w pieśniach. Bohaterami opowieści często byli ludzie, którzy musieli pokonać lęk, udowodnić swoje męstwo. Zresztą i dziś odwaga jest w cenie.

Zapytam więc  - co to znaczy odwaga? Gdyż tu także wkrada się pomylenie pojęć. Już nie wspomnę o takich, co udowadniają swą odwagę za pomocą siekiery czy pistoletu, wymierzonego w niewinnego człowieka - jest to najbardziej skrajny przypadek pojmowania odwagi jako braku strachu (w tym wypadku przed karą, przed zemstą, a co najgorsze – przed własnym sumieniem).

Odwaga nie jest brakiem strachu.

Odwaga jest pewną umiejętnością – odróżniania rzeczy, których się bać nie należy od tych, których trzeba się bać.

Czym wobec tego jest brak strachu? Głupotą. Siła natomiast tkwi w mądrości i rozwadze, a nie w głupocie.

Jesteś bohaterem pięknej baśni. Jedynej w swoim rodzaju i niepowtarzalnej. Twe narodziny były zaplanowane od wieków. Otrzymałeś zadanie, którego wykonanie zależy od ciebie – twoje życie. Jesteś rycerzem, który każdego dnia stacza walkę. Czasem wygrywasz, czasem przegrywasz. Dano Ci do ręki miecz i postawiono przed tobą zadanie pokonania bestii. Tą bestią jest albo konkretna sytuacja, albo lęk i – szerzej mówiąc – inne negatywne, niszczące uczucia, jak złość, nienawiść, pogarda. Gdy uda ci się je pokonać, gdy uda ci się uciąć im choćby jedną głowę – poczujesz się czysty i szlachetny jak kryształ. Będzie to namiastka smaku tego zwycięstwa, jakie obiecuje nam Chrystus.

Boisz się tego, z czym musisz się mierzyć – to naturalne. Zdajesz sobie jednak sprawę ze swej godności i to daje ci siłę do walki. Wiesz, co rzeczywiście może ci zagrozić i przeszkodzić w wygraniu swojego życia. Życia wiecznego, gdyż – jak uczy Chrystus – najgroźniejszym wrogiem jest nie ten, który chce zniszczyć ciało, ale ten, który pragnie zniewolić ducha.

To jest początek Twojej własnej baśni. Kogo spotkasz, jakie przeżyjesz przygody, ile złych bestii pokonasz, zależy w znacznej mierze od ciebie. Pisz dalej tę baśń. Powodzenia!

                         

O Miłości, ale bez różowych serduszek

Prawdziwa miłość czy karykatura?

Miłość to, według wielu, najpiękniejsza rzecz, jaka może człowieka spotkać w życiu. Tak wiele osób, które nie mają swojej „drugiej połówki”, marzy o tym, aby się zakochać. Dlaczego? Czym jest miłość?

Czymkolwiek jest – nie jest na pewno tym wszystkim, za co się ją najczęściej uważa.

Można sądzić, że świat jest pełen miłości. I nie ma ani bardziej mylnego, ani też bardziej prawdziwego stwierdzenia – wszystko bowiem zależy od tego, czy dobrze rozumiemy, o czym mówimy. Albo też – o Kim, bo przecież Bóg jest Miłością. Tylko jak tą prawdę wiary pogodzić z powszechnym rozumieniem tego słowa?

            W świetle tej oto mądrości zobaczyć można wiele nowych i interesujących rzeczy, gdy weźmiemy na przykład miłość w znaczeniu tak zwanych relacji damsko – męskich i przyłożymy tę miarę do tego, jak się ją przedstawia we współczesnych mediach. Tak na marginesie, nasuwa mi się pytanie: dlaczego niegdyś tematem filmów czy dzieł literackich o wiele częściej była piękna, wierna i „dozgonna” miłość – może czasem nieco patetyczna, ale jednak wywołująca w duszy odbiorcy przynajmniej tęsknotę do ideału, a dzisiejsze dzieła, dziełka i „tak zwane” dzieła pełne są raczej zdrady, rozstań, bardziej zaprzeczając istnieniu prawdziwej miłości, choć często w tytułach noszą jej imię?

Ale wracając do tematu, wyobraźmy sobie bardzo prostą, życiową sytuację: dwoje ludzi spotyka się i poznaje, i jest w tym Bóg. Czują ku sobie sympatię, pociąg, chcą być razem i dać sobie szczęście – i w tym jest Bóg. Zawierają małżeństwo i trwają przy sobie według słów przysięgi: w zdrowiu i w chorobie, w dobrym i w złym – i w tym także odbija się, jak w zwierciadle, jasne oblicze dobrego Boga. Lecz, jak to w życiu, a jeszcze częściej we wszelkiego rodzaju filmach i serialach bywa, w pewnym momencie jedno z nich spotyka kogoś innego i w imię tej „nowej miłości” niszczy wszystko to, co do tej pory zostało zbudowane w swoim własnym życiu, w życiu swojego małżonka, a także w życiu tej nowej „miłości” i jego/jej męża lub żony, w życiu dzieci.

Czy i w tym zniszczeniu, płaczu, krzywdzie także jest Bóg?

Wniosek jest prosty: jeżeli mamy miłość, w której nie ma Boga, to nie jest to żadna miłość, a jedynie jej karykatura.

            Właściwością karykatury jest to, że wydobywa ona jedną, konkretną cechę portretowanej osoby (wielki nos, odstające uszy, krzywy uśmiech czy coś innego) i wyolbrzymia ją tak, że choć portret jest rzeczywiście uderzająco podobny do pierwowzoru, to jednak tak zniekształcony, że aż komiczny. Tak samo jest z karykaturą miłości: jeżeli wydobędziemy tylko jeden jej aspekt, jedną cechę (a do takich najczęściej „portretowanych” cech miłości należy wszystko to, co związane jest z ciałem i fizycznym wyglądem) – to otrzymamy zaiste śmiechu godną karykaturę.

Czym wobec tego jest prawdziwa Miłość? Cóż, na ten temat napisano już całe tomy, ale jest jedna bardzo ważna rzecz: prawdziwa Miłość jest aktem woli. Może to i dziwne, ale bez aktu wolnej woli żadnej, nawet najbardziej zakochanej parze nie uda się utrzymać Miłości na dłuższy czas. Oznacza to, że kochając drugą osobę, wyrażam wolę, że chcę z nią być, budować życie każdego dnia – nawet wtedy, gdy już zabraknie tego wszystkiego, co właśnie powszechnie uważa się za miłość: podziwu, tęsknoty, zauroczenia, gdy będziemy się wzajemnie ranić, gdy poczujemy się zmęczeni – to chcę dalej trwać w tej Miłości.

I to jest właśnie Miłość, prawdziwa, taka jak ta, którą ofiarowuje nam Bóg, jaką wyraził w Swoim Synu, Jezusie Chrystusie i jaką pragnie nam przypomnieć. Ukazuje nam przy tym nie naiwne, różowe serduszko z napisem „Kocham”, ale swoją cierpiącą Twarz – nigdy nie było i nie będzie doskonalszego obrazu Miłości. Bo Ona jest rzeczywiście najpiękniejszym darem, ale jest w niej także i cierpienie, a często ogromna duchowa walka z własnym zniechęceniem, zmęczeniem, irytacją czy nawet pozorami, przynoszącymi nam przed oczy pokusę nowej „miłości”. A podjęcie tej walki z wolnej woli – przynajmniej podjęcie – jest właśnie miarą jej prawdziwości.

            Dlatego, zanim powiesz komuś o swojej miłości, najpierw przyjrzyj jej się dobrze i zobacz, ile w niej jest podobieństwa do Miłości Boga, a ile – karykatury.                

Solidne podstawy - czyli o kulturze i tożsamości, a także trochę o wychowaniu

Wielokulturowość współczesnego świata sprawia, że jesteśmy szczególnie podatni na wpływ innych. Dochodzi też czasem do głosu – w mniejszym lub większym stopniu – fascynacja tym, co obce, inne, niekiedy nie do końca zrozumiałe. Urok polega właśnie na tej „inności”, w przeciwieństwie do tego, co swoje i dobrze znane, czasem aż zbyt dobrze, i przez to właśnie będące obiektem wzgardy.

Korzenie

Każda roślina posiada korzenie. I chociaż ich nie widać, bo znajdują się pod ziemią, to jednak są niezmiernie ważną częścią rośliny - dają jej one siłę i możliwość rozwoju, wzrastania, stawania się coraz piękniejszą. Dają jej stabilność i podstawę do tego, aby piąć się w górę.  

Człowiek też musi mieć korzenie, aby wzrastać, piąć się w górę, stawać się coraz silniejszym i piękniejszym. Te ludzkie korzenie nie mają oczywiście wymiaru dosłownego, nie unieruchamiają nas w jednym miejscu, lecz mają raczej wymiar duchowy. Te korzenie to coś tak oczywistego, że aż niedostrzegalnego, schowanego głęboko w codzienności - nasza kultura, nasza przeszłość, historia, nasi przodkowie, ich zwyczaje, wszystko to, co stworzyli i czego udało im się dokonać – słowem, nasze dziedzictwo.

Poznawanie innego

Spotkałam się pewnego razu z takim „ciekawym” twierdzeniem, że dziecko już od najmłodszych lat powinno poznawać różne kultury, zwyczaje, tradycje, po to, żeby mogło w przyszłości wybrać sobie to, co mu najbardziej odpowiada.

Jest to niestety kłamstwo, choć na pierwszy rzut oka brzmi bardzo niewinnie, a może nawet przekonująco. Ale jest to nieprawda.

Owszem, nie twierdzę wcale, że nie należy poznawać świata. A jako że żyjemy w świecie niezmiernie małym i ciasnym, w którym nie sposób się nie zetknąć z tym, co jest inne, trzeba też dziecko i z tą innością oswajać. Zasadniczy problem tkwi w tym, jak to zrobimy, najpierw rodzice, a później sami młodzi ludzie, ciekawi świata, zafascynowani tym, co różne od codzienności.  

Poznawać inne kultury należy tak, jak się poznaje coś, co jest na zewnątrz. Coś, czemu należy się przyjrzeć, może nawet zachwycić tym, podziwiać, ale jednak odróżnić od tego, co jest naszą własną kulturą. Nie przyjmować bezkrytycznie i bezmyślnie za swoje tylko dlatego, że ładnie się prezentuje.

Wychowanie dziecka w duchu wielokulturowym jest tak naprawdę czynieniem mu wielkiej krzywdy – jest wychowaniem go na człowieka bez tożsamości, słabego, chwiejnego, zagubionego w różnorodnym świecie, człowieka z swoistą „amnezją” – nie pamiętającego, kim jest i skąd pochodzi. Takiego człowieka bardzo łatwo skrzywdzić.

Budowanie światopoglądu

Powtórzę raz jeszcze - nasza kultura to właśnie nasze korzenie. Nie twierdzę, że jest najlepsza, najwspanialsza i pod każdym względem doskonała, bo tak żaden naród nie może o sobie powiedzieć. Ale jest bogata i piękna, jest stabilną i silną podstawą, na której najpierw dziecko, a później dorastający młody człowiek będzie budował odpowiedź na najistotniejsze pytanie – kim jestem? Owszem, może kiedyś wyrzeknie się tego dziedzictwa, może przyjmie inne – wolno mu. Ale zrobi to z pełną świadomością, że po prostu przyjmuje za swoje coś innego.

Wychowanie w pewnych tradycjach nie jest wcale narzucaniem światopoglądu. Ono musi być, bo to jest taki punkt wyjścia, coś, od czego można się odbić, żeby zbudować własny światopogląd.

Zresztą prawda jest taka, że nic nie zmieni tego, kim jesteśmy. Tak jak z wyglądem zewnętrznym – jeśli przefarbujesz włosy na rudo, założysz zielone szkła kontaktowe, pójdziesz do solarium, to i tak pozostanie ci świadomość, że w istocie jesteś niebieskooką blondynką o bladej cerze. Więc nawet, jeśli zamiast Świętego Mikołaja zaczniesz czcić Santa Clausa, a zamiast – albo obok - Wszystkich Świętych obchodzić Halloween, to i tak pozostaniesz tym, kim się urodziłeś. Nawet, jeśli Ci to nie pasuje…

To piękne, że mamy możliwość poznawania innych kultur i czerpania z ich bogactwa – ale bez przesady. Nie bądźmy kosmopolitami, ludźmi bez tożsamości, bez korzeni. Roślina, gdy się ją odetnie od korzeni, ginie. A człowiek?